Tim mạch là bệnh lý có số lượng tử vong cao nhất hiện nay, bệnh tim mạch có nhiều nguyên nhân gây ra trong đó có cả tác nhân chính và các tác nhân phụ. Việc tìm hiểu các tác nhân gây hại cho tim mạch có thể giúp bệnh nhân từ bỏ những thói quen xấu hỗ trợ cho quá trình điều trị của bác sĩ được tiến hành dễ dàng hơn.
Thông tin về sự nguy hiểm mang tên bệnh tim mạch
Bệnh tim mạch được chia làm nhiều dạng khác nhau: huyết áp cao, bệnh mạch vành, bệnh van tim, hoặc loạn nhịp tim,… Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, bệnh tim là nguyên nhân gây ra hơn 17 triệu ca tử vong trên thế giới mỗi năm và là nguyên nhân gây ra một nửa số ca tử vong tại quốc gia hùng mạnh nhất trên thế giới Hoa Kỳ.
Bệnh động mạch vành là dạng tim mạch phổ biến nhất, nó là nguyên nhân gây ra tử vong hàng đầu ở Mỹ hiện nay. Ung thư căn bệnh giết người chiếm thứ hai, chiếm hơn một nửa số ca tử vong.
Ở Xứ Cờ Hoa, hơn 80 triệu người mỹ mắc một số dạng bệnh tim mạch mỗi năm. Nhưng nhờ sự tiến bộ của nền y học, cùng hàng nghìn nghiên cứu liên quan đến nhiều bệnh nhân khác nhau, các nghiên cứu đã xác định một số yếu tố đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển của tim mạch. Được gọi là yếu tố rủi ro.
Trong các yếu tố rủi ro thì có 2 loại yếu tố: yếu tố chính và yếu tố góp phần. Các yếu tố chính là những yếu tố được chứng minh là làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Các yếu tố nguy cơ là những yếu tố chỉ góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Đối với các yếu tố rủi ro, có một số yếu tố có thể được thay đổi, điều trị hoặc sửa đổi và một số thì không thể. Nhưng bằng cách hiểu biết các yếu tố người bệnh sẽ có cách phòng bệnh thay đổi lối sống mình sao cho phù hợp để các bệnh tim mạch không diễn biến xấu hơn.
Các tác nhân chính gây hại cho tim mạch
Huyết áp cao
Huyết áp cao (tăng huyết áp) làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đau tim và đột quỵ. Nếu bạn bị béo phì, cộng thêm với lối sống vô độ thường xuyên sử dụng thuốc và các chất gây nghiện như rượu, bia, nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ của bạn sẽ được tăng lên nhiều lần.
Huyết áp có thể thay đổi theo hoạt động và độ tuổi, những chỉ số bình thường đối với một người trưởng thành khỏe mạnh đang nghĩ ngơi phải vào khoảng 120/80
Cholesterol trong máu cao
Một trong những yếu tố chính dẫn đến tim mạch là lượng cholesterol trong máu cao. Cholesterol là một chất giống như chất béo được vận chuyển trong máu, được tìm thấy ở tất cả các tế bào của cơ thể. Gan là nơi sản xuất tất cả các cholesterol mà cơ thể cần để xây dựng màng nội bào hoặc tạo ra hormone.
Cholesterol được bổ sung từ các nguồn bên ngoài khi bạn ăn thực phẩm động vật (thịt, trứng và các sản phẩm từ sữa) hoặc các thực phẩm khác có nhiều chất béo bão hoà.
Quá nhiều cholesterol đặc biệt là cholesterol xấu (LDL) trong máu sẽ gây ra các mảng bám trên thành động mạch, lâu ngày mảng bám tích tụ sẽ hình thành một loại bệnh mang tên là xơ vữa động mạch. Các mảng bám tích tụ vào động mạch vành cung cấp máu cho tim, dễ dẫn đến nguy cơ tim mạch cao hơn.
Bệnh tiểu đường
Các vấn đề về tim là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong hàng loạt ở những bệnh nhân mắc tiểu đường, đặc biệt trong đó các trường hợp phổ biến là trường hợp khởi phát tiểu đường ở người lớn hay tiểu đường type 2.
Một số nhóm chủng tộc như: người Mỹ gốc Phi, người Tây Ban Nha, người Châu Á và Đảo Thái Bình Dương và người Mỹ bản địa có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn.
Theo một số liệu của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ ước tính có đến 65% bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường tử vong do các biến chứng tim mạch.
Nếu bạn nhận thấy bạn bị tiểu đường, bạn nên được các bác sĩ chăm sóc, vì kiểm soát tốt lượng đường trong máu sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro liên quan đến biến chứng tim mạch.
Thừa cân và béo phì
Mức cân nặng trong cơ thể tăng thêm có thể dẫn đến tăng mức cholesterol trong cơ thể, điều này sẽ kéo theo một số bệnh lý như cao huyết áp, tiểu đường và tất cả các bệnh khác liên quan đến tim mạch.
Hiện nay tại các bệnh viện lớn các bác sĩ thường tính toán độ béo phì của một người thông qua chỉ số BMI, công thức tính chỉ số này ta lấy cân nặng chia cho chiều cao bình phương (BMI = kg/m ²). Theo thông tin từ Viện tim phổi và máu Quốc gia Hoa Kỳ (NHLBI), thừa cân được định nghĩa là chỉ số BMI của cơ thể trên 25. Đối tượng có chỉ số BMI trên 30 được coi là béo phì. Bạn có thể tính chỉ số BMI của mình thông qua công thức trên, sau đó lấy giá trị đó đưa vào biểu đồ dưới đây để xem cơ thể bạn đang trong tình trạng nào nhé.
Hút thuốc
Hầu hết ai cũng biết hút thuốc làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi, nhưng ít người biết được nó cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và bệnh mạch máu ngoại vi. Theo một thống kê của Tổ chức y Tế thế giới (WHO) trong thế kỷ 20 thuốc lá đã giết chết hơn 100 triệu người trên toàn thế giới. Nhiều trường hợp trong số đó là do ảnh hưởng của việc hút thuốc đối với mạch máu.
Hút thuốc làm tăng nhịp tim, thắt chặt các động mạch chính và có thể tạo ra sự bất thường về thời gian của nhịp tim, tất cả đều làm cho tim của bạn phải hoạt động nhiều hơn. Mặc dù nicotin là thành phần chính khiến bạn dễ bị gây nghiện khi hút thuốc lá nhưng các hoá chất khác như hắc ín và carbon monoxide cũng là hung thủ gây hại cho tim mạch theo nhiều cách khác nhau.
Lười biếng, không hoạt động thể thao
Những người không có thói quen hoạt động thể dục thể thao thường có nguy cơ bị bệnh tim cao hơn những người thường xuyên hoạt động thể chất. Tập thể dục giúp cơ thể đốt cháy calo duy trì cân nặng hợp lý để cơ thể không bị béo phì, từ đó kiểm soát tốt cholesterol và bệnh tiểu đường. Tập thể dục còn giúp tăng cơ tim và khiến cho hoạt động tim mạch trở nên linh hoạt hơn. Những người tích cực đốt cháy calo từ 500 đến 3500 calo mỗi tuần tại nơi làm việc hoặc thông qua thể dục thể thao, có thể mong đợi sống lâu hơn những người không tập thể dục. Ngay cả khi tập thể dục vừa phải cũng sẽ rất hữu ích nếu được thực hiện thường xuyên.
Giới tính
Nhìn chung nam giới có thói quen mắc các bệnh tim cao hơn nữ giới. Nhưng sự khác biệt sẽ được thu hẹp khi phụ nữ đến tuổi mãn kinh. Sau 65 tuổi, nguy cơ mắc bệnh tim ở hai giới là ngang nhau. Một số lưu ý, các bệnh tim mạch thường ảnh hưởng đến phụ nữ nhiều hơn nam giới, các cơn đau tim thường nghiêm trọng hơn ở phụ nữ so với nam giới.
Yếu tố di truyền
Các bệnh tim mạch thường có xu hướng di truyền. Ví dụ, nếu cha mẹ bạn hoặc anh chị em của bạn có tiền sử mắc các bệnh tim trước 55 tuổi thì bạn có nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn so với những người không có các tiền sử liên quan đến tim mạch. Các yếu tố nguy cơ như: Huyết áp cao, tiểu đường, béo phì cũng được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Một số bệnh tim mạch phổ biến hơn ở một số nhóm chủng tộc và dân tộc nhất định. Ví dụ, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra người Mỹ gốc Phi có nguy cơ tăng huyết áp và tim mạch cao hơn người da trắng
Tuổi tác
Tuổi già là một trong các yếu tố dẫn đến tim mạch. Trên thực tế, cứ 5 ca tử vong do bệnh tim thì có khoảng 4 ca xảy ra ở những người có độ tuổi trên 65. Khi cơ thể ngày càng già đi thì tim có xu hướng không hoạt động nữa. Các bức tường của tim dày lên và động mạch có xu hướng co lại khiến quá trình co bóp của tim trở nên khó khăn hơn. Vì xu hướng này mà nguy cơ mắc các bệnh tim mạch thường tăng theo tuổi.
Các yếu tố rủi ro góp phần
Căng thẳng, stress
Căng thẳng được coi là một trong những yếu tố nguy cơ góp phần gây ra các bệnh liên quan đến tim mạch. Những tác động về cảm xúc, thói quen hành vi và tình trạng kinh tế xã hội đối với người mắc bệnh tim hiện đang được nghiên cứu.
Một số nghiên cứu đã xác định lý do tại sao căng thẳng có thể ảnh hưởng đến tim:
- Tình huống căng thẳng làm tăng nhịp tim và huyết áp, làm tăng nhu cầu oxy đến tim. Nhu cầu oxy trong cơ thể tăng cao có thể dẫn đến chứng bệnh thiếu máu cục bộ hoặc gây ra các chứng đau thắt ngực
- Trong lúc căng thẳng hệ thần kinh giao cảm sẽ tiết ra hormone adrenaline. Hormone này làm tăng huyết áp, có thể làm tổn thương lớp niêm mạc của động mạch. Khi động mạch lành lại, các bức tường có thể cứng lại hoặc dày lên, khiến các mảng bám dễ tích tụ.
- Căng thẳng có thể làm tăng số lượng các yếu tố đông máu lưu thông trong cơ thể, khiến hình thành các cục máu đông. Các cục máu đông tích tụ với số lượng nhiều có thể dẫn đến tắc nghẽn động mạch và gây ra đau tim.
- Ngoài ra căng thẳng cũng là nguyên nhân dẫn đến các yếu tố nguy cơ khác, chẳng hạn như hút thuốc, rượu bia. Theo nhiều nghiên cứu, khi cơ thể con người bị căng thẳng quá độ họ thường tìm đến các chất kích thích để làm dịu tâm trạng
Xem thêm
Các yếu tố hormone
Hormone giới tính có một vai trò trong bệnh tim. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những người phụ nữ dưới 40 tuổi, bệnh tim thường rất hiếm hay không có. Nhưng bước qua mãn kinh độ tuổi từ 40 – 65 khả năng phụ nữ bị nhồi máu cơ tim tăng lên một cách rõ rệt. Từ 65 trở lên phụ nữ chiếm một nửa số bệnh nhân đau tim.
Thuốc tránh thai
Các loại thuốc tránh thai chứa một hàm lượng cao estrogen và progestin, uống những loại này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ. Tuy nhiên, hiện nay các thành phần này không nhiều như trước và được đánh giá là an toàn cho mọi phụ nữ.
Không vì thế mà ỷ lại, nếu bạn có một thói quen sống vô độ rượu bia và hút thuốc liên miên thì sử dụng thuốc tránh thai sẽ làm tăng nguy cơ tim mạch của bạn.
Rượu
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nguy cơ mắc bệnh tim ở những người uống rượu ở một mức vừa đủ thấp hơn so với những người không uống. Các chuyên gia đã chỉ ra lượng vừa phải đối với nam 1 – 2 ly và nữ 1 ly mỗi ngày. Nhưng nếu lạm dụng rượu quá đà có thể dẫn đến những nguy cơ tim mạch như huyết áp, đột quỵ, nhịp tim không đều và bệnh cơ tim.
Hy vọng với những thông tin chia sẻ trên đây, bạn có thể hiểu thêm về các tác nhân gây hại cho tim mạch. Để từ đó bạn có thể nhận biết và tránh các yếu tố dẫn đến bệnh tim, góp phần giữ cho cơ thể khỏe mạnh, để được sống hạnh phúc bên người thân.
